Παιδική Γιόγκα & Βιωματική Συναίσθηση

Από την Νικολίνα Σαμαρά

Εκπαιδευτικός- Πτυχιούχος Χαροκόπειου Πανεπιστημίου

ΕΤΗΣΙΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ &

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ Η ΜΕ ΕΙΔΙΚΕΣ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ

500hr Abhaya yoga Faculty Educator

Kids Educator (Rainbow kids Yoga, Go Grounded, εξειδικευμένη διδασκαλία yoga σε

παιδιά με πολλαπλές ιδιαιτερότητες)

---------------- 

Τον καιρό αυτό, διαβάζοντας και ερευνώντας για την προετοιμασία της

ύλης του προγράμματος εκπαίδευσης  Αbhaya Yoga για παιδιά, συναντώ

συχνά τον όρο body awareness- επίγνωση του σώματος, ή βιωματική

συναίσθηση.  

Και αφού έχω φτάσει ως την Ινδία, σε ένα πλέον πνευματικό χωριό όπου

όλοι και όλα εδώ μιλάνε για το πνεύμα, τη συνειδητότητα, άρα,

awareness, και προσπαθώντας να έρθω κι εγώ πιο κοντά σε αυτή τη

διάσταση, βρίσκομαι να αναρωτιέμαι... Αυτή η επίγνωση, ή σύνδεση για

την οποία όλοι μιλάμε, πως γίνεται αντιληπτή σε μας; Επίγνωση είναι να

εμπιστευόμαστε την εσωτερική μας φωνή, η οποία εκφράζεται μέσα από

εμάς όταν δρούμε αβίαστα και αυθόρμητα μέσα από το σώμα μας.  Πώς

λοιπόν μπορούμε αυτό να το αναπτύξουμε όλοι, και εμείς που

ασχολούμαστε να το επικοινωνήσουμε και στα παιδιά;

Πώς αποκτούμε επίγνωση του σώματος και πόσο βαθιά και αληθινά

μπορούμε να συνδεθούμε με το σώμα μας; Τι είδους σύνδεση θέλουμε να

έχουμε με το σώμα μας, τι μας αρκεί και τι μας αξίζει; Τι είναι για τον

καθένα μας το σώμα του, η βιωματική του συναίσθηση;  Διαβάζουμε,

βλέπουμε και ακούμε πολλά τριγύρω μας για τη σωματική η βιωματική

επίγνωση αλλά πως την βάζουμε στη ζωή μας;  Με τι τρόπο;

Από τη φροντίδα του σώματός μας, τη διατροφή, την ενδυνάμωσή του και

την καθαρότητά του ως την πνευματικότητα, την ψυχολογική διάθεση, και

τη στάση ζωής που διαλέγουμε να κρατάμε σε ποια κλίμακα επίγνωσης

βρισκόμαστε;  Και μέχρι που πραγματικά επιθυμούμε να φτάσουμε;  Τι

σημαίνει συνειδητότητα, πως υπάρχει και πως εκφράζεται στη ζωή μας και

στο σώμα μας;

Εδώ παρουσιάζεται και το επόμενο μου φλέγον ερώτημα:  Τι είμαστε

έτοιμοι να δώσουμε στα παιδιά;  Πως μπορούμε να τα εμπνεύσουμε για να

πάρουν μια ιδέα έστω από “body awareness”/επίγνωση του σώματος  και

γενικά awareness;  Πόσο έτοιμοι είμαστε να γίνουμε παράδειγμα

κατακτώντας την ευδαιμονία, (να τα έχουμε καλά με τους “δαίμονές” μας),

εμείς οι ίδιοι.

 Το μπλοκάρισμα, η έλλειψη επαφής με το σώμα μας, και η έλλειψη

επίγνωσης, αρχίζει από την παιδική ηλικία και δημιουργείται πρωτίστως

από την οικογένεια. Αυτό συμβαίνει γιατί ένα παιδί έχει τους δικούς του

νόμους ανάπτυξης, όπου αντί να του επιβαλλόμαστε καλύτερα να το

ακολουθούμε και να του δίνουμε την ελευθερία να εκφραστεί.  Κάτι, που

δυστυχώς δεν συμβαίνει.  Ας κοιτάξουμε κάποια παραδείγματα...

Μέσα από δική μου παρατήρηση και εμπειρία, συνειδητοποιώ ότι σε κάθε

οικογένεια ίσως υπάρχει κι από ένα “τυπικό” παιδί.  Το παιδί που τείνει να

κρατάει τους τύπους, που κουβαλάει το βάρος της τελειότητας. Έχοντας

μια συμβατή συμπεριφορά με την οικογένεια από μικρή ηλικία, έχει

βαφτιστεί το “καμάρι” της οικογένειας.  Έτσι προσπαθεί να αντεπεξέλθει

σε όλα, με τον ίδιο ικανοποιητικό τρόπο, όχι επειδή έτσι προτιμά αλλά

αναγκαστικά επειδή αδυνατεί έστω και να φανταστεί να κάνει κάτι που δεν

θα χαροποιούσε την οικογένειά του. ¨Ετσι έχει γαλουχηθεί.   

Με αυτό τον τρόπο καθώς μεγαλώνει προκειμένου να μην απογοητεύσει

κανέναν, απογοητεύει τον εαυτό του, μην ακούγοντας τι πραγματικά θέλει

να κάνει και να νιώσει.  Αρχίζει να αποχωρίζεται το σώμα του και να μην

ακούει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του. Αρχίζει να καταπιέζει και να

θάβει τις συναισθηματικές του αντιδράσεις και να καταπιέζει τα σινιάλα

που του στέλνει το σώμα του, ανά πάσα στιγμή, και κατά κύριο λόγο στην

περίοδο της εφηβείας.

Στην εφηβεία, κάθε επίγνωση, και ειδικά η κατανόηση των σωματικών του

αναγκών και ορμών αναχαιτίζεται.  Από τη μια είναι το σώμα με τις

ορμόνες να δημιουργούν πρωτόγνωρες ανάγκες, με το μυαλό να

προσπαθεί να διαχειριστεί τη τόσο μεγάλη αλλαγή σε όλα τα επίπεδα, και

από την άλλη η ευθύνη της τελειότητας που φέρει. Αυτή η τόσο έντονη

αντίθεση συναισθημάτων και σκέψεων είναι που δημιουργεί τη σύγχυση

και το μπλοκάρισμα σε αυτή την καθοριστική περίοδο της ζωής του

παιδιού.

Σε κάθε οικογένεια επίσης υπάρχει κι από ένα “χαρισματικό” παιδί που δεν

του δίνεται χώρος να εξελιχθεί σε ταλαντούχο .  Είναι το παιδί που έχει μεν

κάποιο ιδιαίτερο χάρισμα η κλήση, αλλά δεν χωράει στα καλούπια τα

οποία έχει μάθει η οικογένεια να βάζει. Δεν του δίνεται η ελευθερία να

εκφράσει το χάρισμά του, με αποτέλεσμα ίσως να μην μπορέσει να

ανακαλύψει το δικό του Dharma, το πάθος και ενδιαφέρον του στη ζωή.

 Υπάρχουν και οι περιπτώσεις που το χάρισμά του εκτιμάται αλλά

δυστυχώς οι γονείς το παρακάνουν.  Το ίδιο του το ταλέντο γίνεται το

τρόπαιο όλης της οικογένειας και φορτώνεται το παιδί με αυστηρότητες

και “πρέπει” προκειμένου να μην χάσει ότι σπουδαίο έχει κατακτήσει. Σε

αυτή την περίπτωση το παιδί καλύπτεται κάτω από την ομπρέλα της

ιδιοφυΐας και προσπαθεί πάντα να ζει ανάλογα με την εικόνα που του

έχουν κρεμάσει. 

Σε κάθε οικογένεια ακόμα υπάρχει κι από ένα “ζωηρό” παιδί. Το παιδί

αντίδραση, το παιδί επαναστάτης. Το παιδί αυτό ίσως αισθάνεται πιο

αυθόρμητο στην αρχή και η ζωηράδα του το σπρώχνει να κάνει αυτό που

αισθάνεται, αλλά αργά ή γρήγορα του κόβεται ο αυθορμητισμός.  Χάνει

κάθε σύνδεση με τον εαυτό του καθώς οι γονείς το φορτώνουν με

συγκρίσεις, οι τύψεις έρχονται, και έτσι καταφέρνουν να το τιθασέψουν. 

Και όσο μεγαλώνει το κοντρόλ και η πίεση από έξω, τόσο φουντώνει η

αντίδραση του παιδιού από μέσα. Τα πάντα πια είναι αντίδραση για την

αντίδραση και έτσι μαθαίνει να επικοινωνεί, χωρίς να ακούει πραγματικά

τη φωνή μέσα του.

Φυσικά, δεν μπαίνουν όλα τα παιδιά σε αυτές τις κατηγορίες, απλώς εδω

αναφέρουμε κάποιους παράγοντες που μπλοκάρουν τα παιδιά.  Κάθε παιδί

είναι διαφορετικό και εξελίσσεται σε έναν μοναδικό ενήλικα. Όμως και

όλοι μας είμαστε φτιαγμένοι από το ίδιο θεϊκό υλικό, τη θεϊκή επίγνωση

που οι Ινδοί αποκαλούν Βράχμαν.  Όλοι μας χρειαζόμαστε τα ίδια

πράγματα για να ανθίσουμε.  Τα συστατικά λοιπόν, λίγο πολύ όλοι τα

υποψιαζόμαστε. Η μορφή μπορεί να αλλάζει, αλλά κάθε φορά ο στόχος

είναι η επίγνωση και η ενδυνάμωση του παιδικού ψυχισμού.

Για να βοηθήσουμε το παιδί να ξαναβρεί τον αυθορμητισμό του, και να

αποκτήσει μια νέα αίσθηση ζωής μέσα από τη σωματική του εμπειρία, μια

νέα βιωματική συναίσθηση, πρέπει να του δώσουμε χώρο να πετάξει από

πάνω του ότι κουβαλάει, ότι του έχουν φορτώσει.  Πως μπορούμε να

βοηθήσουμε το παιδί να συνδεθεί και να καταλάβει το σώμα του, να το

νιώσει και να μάθει να το εκτονώνει με τρόπο όμορφο και εμπνευσμένο;

Πως μπορούμε να είμαστε δίπλα στα παιδιά για τα παιδιά και όχι για τις

δικές μας ανάγκες και φιλοδοξίες;

Όπως αναφέρει και ο Σουάμι Σατυανάντα, “το πιο λυπηρό πράγμα στην

εκπαίδευση των παιδιών είναι που δεν επιτρέπουμε στα παιδιά να είναι

ελεύθερα. Τα περιορίζουμε και τα ελέγχουμε. Τους επιβάλλουμε να

ακολουθήσουν τρόπους συμπεριφοράς που είναι αφύσικοι για αυτά. Αυτό

που τελικά συμβαίνει είναι ότι ρίχνουμε πάνω τους τη δική μας σκιά.”  Πώς

μπορούμε λοιπόν αντί να ρίχνουμε τη σκιά μας στα παιδιά, να εκμαιεύομαι

το δικό τους φως;

Όλες αυτές οι ερωτήσεις στη δική μου σκέψη απαντιούνται με μια έννοια,

ένα συναίσθημα: κατανόηση, ή αλλιώς συμπόνια, επίγνωση,

ενσυναίσθηση. Το σώμα μας είναι η γέφυρα, που συνδέει τον εσωτερικό

μας κόσμο με τον εξωτερικό. Είναι αυτό που εκφράζει ότι το μυαλό θέλει

να πει ή ακόμα καλύτερα είναι αυτό στο οποίο κατοικεί η βαθιά

συναίσθηση και πνευματικότητα.  Άρα είναι σημαντικό να το ακούμε, να

του δίνουμε ότι χρειάζεται και να το κατανοούμε χωρίς αυστηρότητες.

Τέλος κατά πόσο όλοι εμείς οι δάσκαλοι που ασχολούμαστε με την

εκπαίδευση των παιδιών έχουμε αναπτύξει τη σύνδεση με το δικό μας

σώμα, και έχουμε αποκτήσει body awareness σε πρώτο πρόσωπο;

Είμαστε έτοιμοι να συνδεθούμε με αυτή τη βιωματική αίσθηση και να την

επικοινωνήσουμε στα παιδιά;   

Εξερευνώντας λοιπόν αυτά τα ερωτήματα, ψάχνω και ανακαλύπτω λίγο-

λίγο όλες τις πιθανές μορφές άνθισης που τόσο εγώ, όσο και οι άλλοι και

ειδικά τα παιδιά χρειαζόμαστε για να αγγίξουμε ένα βαθύτερο κομμάτι της

ύπαρξης μας.

Σε αυτό το πρόγραμμα γιογκικής εκπαίδευσης δουλεύουμε τους τρόπους

με τους οποίους θα δώσουμε στα παιδιά το ερέθισμα να εκφράσουν την

αλήθεια τους, τη δική τους επιθυμία, και να ακούσουν το σώμα τους.

 Δημιουργούμε προϋποθέσεις και ασφαλή όρια μέσα από τα οποία τα

παιδιά θα μπορέσουν να βιώσουν την αβίαστη σωματική τους επίγνωση

και να την εκφράσουν.

Με έναν πολύ βιωματικό τρόπο προσεγγίζουμε τη γιογκική Ταντρική

φιλοσοφία, όπου δεν υπάρχει καλό και κακό, όλα είναι η έκφραση της

έμφυτης μας ομορφιάς και καλοσύνης.  Έτσι μαθαίνουμε να

αποδεχόμαστε όλες τις πλευρές του εαυτού,  με μια άφοβη στάση.

Χτίζουμε την προσωπική μας πρακτική σαν δάσκαλοι, ερχόμενοι στο

κέντρο μας. Μαθαίνουμε πως να υφαίνουμε με ένα ευφάνταστο τρόπο τη

δομή των τάξεών μας, συνδυάζοντας διαφορετικές μορφές διδασκαλίας.

Χρησιμοποιούμε τρόπους ενθάρρυνσης βάση της παιδαγωγικής

ψυχολογίας. Διδάσκουμε εμπνευσμένοι από μορφές τέχνης,  μουσική,

χορό, μυθοπλασία, με σκοπό να δώσουμε στα παιδιά το προβάδισμα να

εκφράσουν την φαντασία τους.

Μαθαίνουμε να δουλεύουμε με την ενέργεια μέσω τεχνικών αναπνοής και

με διαλογιστικές τεχνικές όπως οι οραματισμοί.  Συγκεκριμένες τεχνικές

αφήγησης βοηθούν τα παιδιά να διατηρήσουν την ψυχο-συναισθηματική

τους ισορροπία και να αναπτύσσουν την ικανότητά τους να οραματίζονται.

Τέλος μέσω των αρχών ευθυγράμμισης που δίνονται μέσα από την

άσκηση, δίνουμε στα παιδιά την δυνατότητα να αντιληφθούν την σωστή

στάση τους σώματος τους, και να νιώσουν την εναρμόνιση σώματος και

καρδιάς την οποία και θα βιώσουν μέσα από ολόκληρη την ομάδα. Επίσης

μαθαίνουμε να δημιουργούμε τάξεις με ενδιαφέροντα για τα παιδιά

θέματα, με έναν τρόπο διασκεδαστικό που ελκύει και εμπνέει τα παιδιά .

Μέσα από τη δική μου αλήθεια με πολύ ομορφιά και αγάπη, είμαι έτοιμη

να μοιραστώ το πιο ευχάριστο και απολαυστικό ταξίδι αφιερωμένο στα

παιδιά.

Αυτό το εκπαιδευτικό που με πολύ σεβασμό σχεδιάζουμε, θα έχει πολλά

εργαλεία και τεχνικές να προσφέρει σε άλλους παιδαγωγούς, και

δασκάλους γιόγκα,  προκειμένου να συνδεθούμε με το κέντρο μας για να

ξυπνήσουμε και στα παιδιά αυτή τη λάμψη και τη χάρη, που θα φέρει νέα

έμπνευση και δυναμική στη ζωή τους.  Ερχόμαστε πιο κοντά στη δική μας

επίγνωση του σώματος, ή βιωματική συναίσθηση για να μπορέσουμε να

την εξηγήσουμε και να την εμπνεύσουμε στα παιδιά.

Abhaya!

Namaste!!